Apandisit nedir?
İnce barsak ile kalın bağırsağın
birleşim yerinde bulunan “kör bağırsağın” (apendiks) iltihaplanmasına apandisit
diyoruz.
Apandiksin görevi nedir?
Hayatın erken dönemlerinde vücut savunma
sisteminin bir parçası olup vücut savunma hücrelerinin eğitim alanı olarak
görev yapar. Yaş ilerledikçe bu görevi azalır.
Apandisit kimlerde görülür?
Görevi ile bağlantılı olarak apandiksin
aktif olduğu çocukluk ve gençlik yaşlarında (10-20 li yaşlar) apandisit
sıklıkla görülür. Bebeklerde az, yaşlılarda nadirdir.
Apendiks alınınca vücudun savunma gücünde
bir azalma olur mu?
Hayır. Apendiks savunma sisteminin bir
parçasıdır. Alınınca görevini diğer organlar üstlenir; herhangi bir eksiklik
olmaz.
Apendiks neden iltihaplanır, apandisitin
sebebi nedir?
İltihaplanma temelde apendiksin iç
deliğinin tıkanması ile oluşur. Bu tıkanmanın da iki şekli vardır. Biri;
deliğin kalın bağırsağa açılan ağzının dışkı taşı, meyve çekirdeği, barsak
solucanı vb sebeplerle tıkanması; diğeri de apendiksin duvarında bulunan küçük
lenf bezlerinin (boğazımızdaki bademcikler misali) mikrobik sebeplerle büyüyüp
deliği tıkamasıdır.
Bu tıkanma sonrasında kör bağırsağın
diğer bağırsakla bağlantısı kesilir, içerdeki mikropların çoğalması sonucu dar
bir alanda (apendiks deliğinin içi) basınç artışı olur. Bu artış apendiksin kan
dolaşımını engeller. Basınç artışı ve çoğalan mikroplarla apendiksin duvarı
tahrip olur. İltihaplanma ilerlerse bu tahrip olan duvar delinir ve apendiks
patlamış olur.
Apandisit ne gibi şikayetlere sebep olur?
Apandiks deliğinin tıkanmasından sonra
içerde bakteriler çoğalır ve iltihaplanma süreci başlar. Bunun hastada yaptığı
ilk şikayetler genel ve müphem bir karın ağrısı, iştahsızlıktır. Zamanla ağrı
şiddetlenir ve karnın sağ alt kısmına yerleşir. Ağrıya ek olarak bulantı, kusma
ateş ortaya çıkar. Bazen bu belirtilerin sadece birisi bazen hepsi birlikte
görülebilir.
Bu şikayetler olunca ne yapmak gerekir?
Karın ağrısı başlayınca kişiler
genellikle bağırsaklarını üşüttüklerini, yedikleri bir gıdanın dokunduğunu veya
gaz birikimi olduğunu düşünüp ağrı kesici alabiliyorlar. Eğer ağrı kişinin
günlük işlerini engelleyecek kadar şiddetliyse, ağrı kesiciye rağmen devam
ediyorsa, bir günden fazla sürüyorsa, kusma, ateş gibi şikayetler de eklenmişse
bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
Hastanede teşhis için neler yapılıyor?
Bu şikayetlerle hastaneye başvuran
hastaya bazı tetkikler yapılır. Muayene ve tetkikler sonucunda apandisit
teşhisi teyit edilirse hasta zaman kaybetmeden ameliyat edilmelidir.
Her karın ağrısı apandisit midir?
Tabiî ki değildir. Karın ağrısının pek
çok sebebi vardır. Bu sebepleri ortaya çıkarmak için tetkik yapılır zaten. Ama
bu tetkiklere rağmen düşük bir oran da olsa apandisite benzeyen başka
hastalıklar olabilir.
Ya teşhis yanlışsa, başka bir hastalık
varsa?
Apandisit bir kanaat teşhisidir, yanılma
payı vardır. Sıraladığımız şikayet ve bulguları olanlara apandisit deriz,
ameliyat ederiz. Gerçek apandisit teşhisi ameliyatta netleşir. Bazı hastalıklar
apandisit ile karışabilir. USG ve BT kullanımı ile bu yanılma payı azalmıştır.
Ama apandisit teşhis etmek için rutin olarak BT kullanmak maliyet ve imkan
sebebiyle uygun değildir. USG de her zaman apandisiti göremeyebilir.
Apandisit ile karışabilen başka bir
hastalık bile olsa, hekim apandisit kanaatine varmışsa hastayı ameliyat
etmelidir. Çünkü hasta gerçekten apandisit ise apandisitin patlamasından
korunmuş olunur. Gerçekten apandisit değilse de ameliyatın yararları vardır:
teşhisi netleşir, hekim ve hastanın aklında bir şüphe kalmaz, ameliyat
gerektiren başka hastalıklar özellikle yumurtalık ve bağırsağa ait çıkarsa
onların ameliyatı yapılır, tıbbi tedaviye göre daha kısa süreli tedavi olur,
zaman kaybı azalır. Apandisitin patlama riskine karşılık güvenli bir ameliyat
yapmak her zaman tercih edilecek bir seçenektir.
Ameliyat olmadan tedavi olmaz mı?
Hekim apandisit teşhisi koymuşsa bir an
evvel ameliyat olmak gerekir. Apandisit için halen tek tedavi yöntemi ameliyat
olmaktır.
Ameliyat nasıl yapılıyor?
Açık ya da kapalı (laparoskopik)
yöntemle karın içine giriliyor. Apandiksin damarları bağlanıp kesiliyor.
Ardından da kalın bağırsak ile birleşim yerinden kesilip apandiks çıkarılıyor.
Ameliyat açık mı kapalı mı olsun?
Her iki ameliyatta yapılan işlem
aynıdır. Açık ameliyatta karın duvarında ortalama 5 cm’lik bir kesi olur,
ameliyat sonrası biraz daha fazla ağrı olur, işe biraz daha geç zamanda
dönülür. Kapalı ameliyatta üç adet 5-10 mm’lik delikten aynı işlem yapılır.
Dolayısıyla az ağrı, erken işe dönme ve iz kalmaması avantajı ve rahatlığı
vardır. Ayrıca karın içi diğer organlar da gözlenip gereken müdahale
yapılabilir.
Ameliyat olmazsa apandisit patlar mı?
Apandisit teşhisi konulduktan sonra
ameliyat olunmazsa iltihabın ilerleyip apandiksin patlaması beklenir. Ancak
karın içindeki organlar bazen apandiksi çevreleyip iltihabının etrafa
yayılmasını engellerler. Bu durumda ağrı, kusma, ateş birkaç gün sürdükten
sonra hastalık düzelebilir veya tahribatı sınırlı kalabilir. Günümüzde
bekleyerek, hastalığın düzelmesini ummak gibi bir seçeneğe izin verilmez.
Apandisit patlarsa ne olur?
Patlamış bir apandisit ameliyat
edilmezse ölüme kadar gidebilen, ameliyat edilse bile vücuda oldukça fazla
zarar veren acil bir durumdur. Patlayan apandiksin içindeki iltihap karın
boşluğuna yayılır, karın boşluğu doğrudan irinle, dışkıyla kirlenir. Bu durum
çok şiddetli bir iltihap hâlidir.
Patlamış apandisit neden tehlikelidir?
Ölüme sebep olabilir. Ameliyat edilse
bile karın içi apse, karın içi barsak yapışıklıkları, yara yeri iltihapları
gibi sıkıntılı durumlar oluşturabilir.
Ameliyatta ve sonrasında problem çıkabilir
mi?
Apandisit ameliyatı günümüzde oldukça
güvenli ameliyatlar sınıfındadır. Ameliyatın riskini artıracak başka bir
hastalık yoksa ameliyat güvenle yapılabilir. Ameliyat sonrasında ise karın
içinde ve yara yerinde iltihaplanma en sık görülen problemlerdir. Bu
iltihaplanmalar da antibiyotik kullanımı ile azalmıştır.
Kaç gün işten geri kalınır, kaç gün
istirahat etmek gerekir?
Açık ameliyattan sonra 7-10 gün, kapalı
ameliyattan sonra 3-5 gün istirahat sonrası çalışmaya ve normal hayata
dönülebilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder